Ποιοι και γιατί αντιδρούν στην ποσόστωση για ελληνικό τραγούδι που βάζει το υπουργείο Πολιτισμού

Ελάχιστο υποχρεωτικό χρόνο εκτέλεσης του ελληνόφωνου τραγουδιού σε ταινίες που χρηματοδοτούνται από το Δημόσιο, σε ξενοδοχεία, εμπορικά κέντρα και άλλους χώρους, θέτει το υπουργείο Πολιτισμού με νομοσχέδιο που έχει τεθεί σε δημόσια διαβούλευση, προκαλώντας αντιδράσεις και προβληματισμούς.

Συγκεκριμένα, το προτεινόμενο άρθρο 12 του νομοσχεδίου αναφέρει ότι οι ελληνικές οπτικοακουστικές και κινηματογραφικές ταινίες που χρηματοδοτούνται από το Δημόσιο «υποχρεούνται να ενσωματώνουν ελληνόφωνα τραγούδια ή ορχηστρική μουσική απόδοση ελληνόφωνου τραγουδιού σε ελάχιστο ποσοστό εβδομήντα τοις εκατό (70%) του συνόλου της μουσικής επένδυσης της παραγωγής ή της ταινίας».

Στις υπόλοιπες σχετικές διατάξεις του νομοσχεδίου, που θα παραμείνει σε διαβούλευση έως τις 14 Μαρτίου, περιλαμβάνεται και η επέκταση του ορίου διαφημιστικού χρόνου στους ραδιοσταθμούς ξενόγλωσσου ρεπερτορίου που θα αυξήσουν τη μετάδοση ελληνόφωνων τραγουδιών (δίνεται η δυνατότητα μέχρι και για 30% περισσότερες διαφημίσεις, σε περίπτωση που η αύξηση του ελληνόφωνου ρεπερτορίου ξεπεράσει το 50%), ο καθορισμός ποσοστού εκτέλεσης ελληνόφωνων τραγουδιών σε κοινόχρηστους χώρους με μουσική (τουλάχιστον 45% για ξενοδοχεία, εμπορικά κέντρα, καζίνο και χώρους αναμονής μέσων μαζικής μεταφοράς), η δημιουργία διαδικτυακής βάσης δεδομένων για το ελληνόφωνο τραγούδι και την ορχηστρική μουσική Ελλήνων δημιουργών. Στο υπό διαβούλευση νομοσχέδιο προβλέπονται και πρόστιμα από 2.000 έως 20.000 ευρώ για την παράβαση των σχετικών διατάξεων.

Τι λέει η Μενδώνη

Σε συνέντευξη της στο ραδιόφωνο του ΣΚΑΙ 100,3, η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη διευκρίνισε ότι «Το νομοσχέδιο κάνει λόγο μόνο για τη μουσική που σε περίπτωση θελήσει ο ξενοδόχος, δεν το επιβάλλουμε, ή ο ιδιοκτήτης του τουριστικού καταλύματος, να βάλει στους χώρους αναμονής και στους ανελκυστήρες, να υπάρχει μια ποσόστωση 45% ελληνόφωνου τραγουδιού ή ελληνικής ορχηστρικής μουσικής. Δηλαδή, είναι ένα πάρα πολύ περιορισμένο χρονικά και χωροταξικά τμήμα της δραστηριότητας που ασκούν τα καταλύματα ή τα ξενοδοχεία. Δεν παρεμβαίνει κανείς ούτε στα καφέ, ούτε στους χώρους εστίασης, ούτε, σε καμία περίπτωση, στα δωμάτια,. Είναι πάρα πάρα πολύ ζυγισμένο το πού παρεμβαίνουμε».

«Τα στατιστικά στοιχεία δείχνουν ότι ακούγεται 30% ελληνικής μουσικής και 70% ξένης μουσικής. Εμείς, ως Υπουργείο Πολιτισμού -προφανώς όλα αυτά είναι πράγματα στα οποία, ακολουθώντας και το ίδιο το Σύνταγμα το οποίο δηλώνει εμφαντικά ότι οφείλουμε να προστατεύουμε την τέχνη- έχουμε προτείνει μια σειρά κινήτρων. Είναι περισσότερο κίνητρα και δεν είναι κάτι υποχρεωτικό», διευκρίνισε η κυρία Μενδώνη, που τόνισε ότι και «σε πολλές χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ξεκινώντας από τη Γαλλία ήδη από τη δεκαετία του '80, έχουν μπει τέτοιες ποσοστώσεις υποχρεωτικά».

Οι αντιδράσεις

Η πρόταση αυτή έχει προκαλέσει μεγάλη συζήτηση με τους οργανισμούς συλλογικής διαχείρισης συνθετών, στιχουργών, ερμηνευτών-τραγουδιστών και εκτελεστών-μουσικών ΑΥΤΟΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΕΡΑΤΩ ΑΠΟΛΛΩΝ να χαιρετίζουν την επίμαχη διάταξη. 

Η ανακοίνωση έχει ως εξής:

Κοινή ανακοίνωση των οργανισμών συλλογικής διαχείρισης συνθετών Στιχουργών ερμηνευτών-τραγουδιστών και εκτελεστών-μουσικών ΑΥΤΟΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΕΡΑΤΩ ΑΠΟΛΛΩΝ οι οποίοι εκπροσωπούν την συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων του ελληνικου τραγουδιού

Οι άνθρωποι του ελληνικού τραγουδιού συνθέτες, στιχουργοί, ερμηνευτές, εκτελεστές είχαμε σαν πάγιο αίτημα εδώ και χρόνια την θεσμική στήριξη του ευαίσθητου εθνικού μας ρεπερτορίου. Το ελληνικό τραγούδι,κυρίαρχη έκφραση στην καθημερινότητά μας και κεντρικό συστατικό στοιχείο του σύγχρονου πολιτισμού μας έχει μόνο να ωφεληθεί από αυτή τη σημαντική πρωτοβουλία.

Πολλές χώρες στον κόσμο και ειδικά στην ΕΕ η Γαλλία έχουν ψηφίσει εδώ και πολλά χρόνια και εφαρμόζουν απρόσκοπτα αντίστοιχους νόμους που προστατεύουν τα εθνικά τους ρεπερτόρια. Αντιθέτως, πολλές χώρες που δεν προέβλεψαν αντίστοιχα, βλέπουν την εγχώρια παραγωγή τους να συρρικνώνεται και να εκτοπίζεται σχεδόν ολοκληρωτικά από το εισαγόμενο τραγούδι.

Μέσα στο νέο παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον οι προκλήσεις είναι τεράστιες και δοκιμαζόμαστε διαρκώς, παραμένουμε όμως παραγωγικοί μέσα στην ιδιοτυπία και την πολυμορφία μας.

Αυτό που έχει καταφέρει να επιζήσει και να ανθίσει στην Ελλάδα, μια μολονότι μικρή χώρα με τόσες πολλές τοπικές σκηνές και ιδιαιτερότητες,δεν είναι καθόλου αυτονόητο για άλλους λαούς. Κι όμως, είναι κοινός τόπος για εμάς. Για εμάς, που κάθε μέρα τη ζωή, μας συντροφεύουν ελληνικά τραγούδια σημερινά αλλά και παλαιότερα που αποτελούν ολοζώντανα και αναπόσπαστα κομμάτια του συλλογικού μας βιώματος.

Χαιρετίζουμε λοιπόν την πρωτοβουλία του ΥΠΠΟ, που με την κατάθεση προς ψήφιση αυτού του νομοθετήματος στη χώρα μας κάνει ένα μεγάλο βήμα προς την δημιουργία ενός νέου πλαισίου που δεν θα προστατεύει μονάχα εμάς, τους ανθρώπους του τραγουδιού αλλά παράλληλα θα εξασφαλίζει τη διάρκεια και τη δημιουργική συνέχεια αυτής της μοναδικής μας κληρονομιάς.Επί της αρχής μας βρίσκει απολύτως σύμφωνους και για τις επιμέρους λεπτομέρειες θα καταθέσουμε βελτιωτικές προτάσεις στην διαβούλευση. Τόσα χρόνια η πολιτεία στήριξε (και σωστά έπραξε) το ελληνικό θέατρο και τον ελληνικό κινηματογράφο.Χαιρόμαστε που τώρα (έστω και με καθυστέρηση) έφτασε η ώρα και για το ελληνικό τραγούδι.

Αντίστοιχα ιδιαίτερα επικριτικός είναι ο ΣΑΠΟΕ (Σύλλογος Ανεξάρτητων Παραγωγών Οπτικοακουστικού Υλικού) που κάνει λόγο για ανεφάρμοστη, παράλογη και αντισυνταγματική διάσταση της προτεινόμενης διάταξη.  Σε ανακοίνωση που εξέδωσε ο ΣΑΠΟΕ σημειώνει πως “με μια πρωτοφανούς έμπνευσης διάταξη στο σχέδιο νόμου με τίτλο «Μέτρα για τη διαφύλαξη και την ανάδειξη της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς, την προστασία και ενίσχυση του ελληνόφωνου τραγουδιού και της ορχηστρικής μουσικής απόδοσης του ελληνόφωνου τραγουδιού» , το οποίο αναρτήθηκε προς Δημόσια Διαβούλευση στις 29.2.2024, το Υπουργείο Πολιτισμού επιδιώκει να επιβάλει μια εξωφρενική υποχρέωση σε όλες τις ελληνικές οπτικοακουστικές παραγωγές και κινηματογραφικές ταινίες, οι οποίες λαμβάνουν έστω και ένα ευρώ ενίσχυση από φορείς που – μεταξύ άλλων – υποχρεούνται εκ του νόμου να συνδράμουν την εγχώρια οπτικοακουστική παραγωγή (π.χ ΕΚΚ, ΕΡΤ, ΕΚΟΜΕ)”.

Και συνεχίζει: ”Ειδικότερα, το άρθρο 12 του εν λόγω σχεδίου νόμου προβλέπει επί λέξει τα εξής: «Ελληνικές οπτικοακουστικές παραγωγές και κινηματογραφικές ταινίες, οι οποίες χρηματοδοτούνται με οποιοδήποτε τρόπο από τον δημόσιο τομέα κατά την έννοια της περ. α’ της παρ. 1 του άρθρου 14 του ν. 4270/2014 (A΄ 143), υποχρεούνται να ενσωματώνουν ελληνόφωνα τραγούδια ή ορχηστρική μουσική απόδοση ελληνόφωνου τραγουδιού σε ελάχιστο ποσοστό εβδομήντα τοις εκατό (70%) του συνόλου της μουσικής επένδυσης της παραγωγής ή της ταινίας.

Η προτεινόμενη διάταξη παραπέμπει σε άλλες εποχές ή κοινωνικούς σχηματισμούς, όπου το πατερναλιστικό ή αυταρχικό κράτος είχε λόγο για την καλλιτεχνική δημιουργία, αξιολογώντας την αξία της πνευματικής δημιουργίας και συγκαθορίζοντας την τελική μορφή της. Είναι αυτονόητο, ότι το άρθρο αυτό δεν μπορεί να έχει θέση σε ένα σύγχρονο δημοκρατικό κράτος δικαίου εντός της ΕΕ και μέλος του Συμβουλίου της Ευρώπης, όπως η Ελλάδα. Υπενθυμίζουμε πως το άρθρο 16 του ελληνικού Συντάγματος και το άρθρο 13 του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ κατοχυρώνουν την ελευθερία της Τέχνης, και μάλιστα ανεπιφύλακτα. Δεν αφήνουν χώρο σε κράτος- λογοκριτή. Η καλλιτεχνική δημιουργία δεν αποσκοπεί στην εξυπηρέτηση κρατικών σκοπών, όσο θεμιτοί και εάν μπορούν να χαρακτηριστούν αυτοί. Υπάρχουν άλλοι φορείς και άλλα μέσα για την προώθηση του ελληνόφωνου τραγουδιού, που δεν παραβιάζουν ευθέως το Σύνταγμα και όλα τα διεθνή κείμενα προστασίας ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων.

Πέραν αυτών, η διάταξη προδίδει πλήρη άγνοια των ιδιαιτεροτήτων της οπτικοακουστικής παραγωγής, των εμπλεκομένων μερών, των προϋποθέσεων και των δυσκολιών της ανεύρεσης κεφαλαίων, των απαιτήσεων των συμπαραγωγών και των λοιπών χρηματοδοτών, των διαπραγματεύσεων που διεξάγονται μεταξύ των μερών, των συμβιβασμών που απαιτούνται, καθώς και του σύνθετου θεσμικού πλαισίου για τους διάφορους μηχανισμούς ενίσχυσης. Είναι μια διάταξη που τινάζει στον αέρα την ελληνική οπτικοακουστική παραγωγή και την κινηματογραφική τέχνη. Εκθέτει την Χώρα διεθνώς, καθώς πουθενά αλλού – τουλάχιστον στον λεγόμενο «δυτικό κόσμο» – δεν έχει θεσπιστεί παρόμοια υποχρέωση για τον κλάδο”.

Η διάταξη του υπουργείου Πολιτισμού στα άρθρα 8, 9, 10 και 11του νομοσχεδίου για τη μουσική σε ξενοδοχεία και τουριστικά καταλύματα

Άρθρο 8

1. Στους κοινόχρηστους χώρους των ξενοδοχείων και των σύνθετων τουριστικών καταλυμάτων των υποπερ. αα) και δδ) της περ. α΄ της παρ. 2 του άρθρου 1 του ν. 4276/2014 (Α΄155) και εφόσον εκτελείται δημόσια μουσική, το ελάχιστο ποσοστό εκτέλεσης ελληνόφωνων τραγουδιών ή ορχηστρικής μουσικής απόδοσης ελληνόφωνων τραγουδιών δεν μπορεί να είναι κατώτερο του σαράντα πέντε τοις εκατό (45%) του συνόλου των εκτελούμενων μουσικών έργων.

2. Τα ξενοδοχεία και τα σύνθετα τουριστικά καταλύματα της παρ. 1 υποβάλλουν εντός του πρώτου δεκαπενθημέρου κάθε ημερολογιακού εξαμήνου στον Οργανισμό Πνευματικής Ιδιοκτησίας μορφότυπους από τους οποίους προκύπτει η τήρηση της υποχρέωσης της παρ. 1.

Άρθρο 9

Δημόσια εκτέλεση ελληνόφωνων τραγουδιών και ορχηστρικής μουσικής απόδοσης ελληνόφωνων τραγουδιών στους κοινόχρηστους χώρους των εμπορικών κέντρων

1. Στους κοινόχρηστους χώρους των εμπορικών κέντρων και εφόσον εκτελείται δημόσια μουσική, το ελάχιστο ποσοστό εκτέλεσης ελληνόφωνων τραγουδιών ή ορχηστρικής μουσικής απόδοσης ελληνόφωνων τραγουδιών δεν μπορεί να είναι κατώτερο του σαράντα πέντε τοις εκατό (45%) του συνόλου των εκτελούμενων μουσικών έργων.

2. Οι έχοντες την εκμετάλλευση των χώρων της παρ. 1 υποβάλλουν, εντός του πρώτου δεκαπενθημέρου κάθε ημερολογιακού εξαμήνου, στον Οργανισμό Πνευματικής Ιδιοκτησίας τους μορφότυπους από τους οποίους προκύπτει η τήρηση της υποχρέωσης της παρ. 1.

Άρθρο 10

Δημόσια εκτέλεση ελληνόφωνων τραγουδιών και ορχηστρικής μουσικής απόδοσης ελληνόφωνων τραγουδιών στους κοινόχρηστους χώρους των καζίνο

1. Στους κοινόχρηστους χώρους των καζίνο και εφόσον εκτελείται δημόσια μουσική, το ελάχιστο ποσοστό εκτέλεσης ελληνόφωνων τραγουδιών ή ορχηστρικής μουσικής απόδοσης ελληνόφωνων τραγουδιών δεν μπορεί να είναι κατώτερο του σαράντα πέντε τοις εκατό (45%) του συνόλου των εκτελούμενων μουσικών έργων.

2. Οι έχοντες την εκμετάλλευση των χώρων της παρ. 1 υποβάλλουν, εντός του πρώτου δεκαπενθημέρου, κάθε ημερολογιακού εξαμήνου στον Οργανισμό Πνευματικής Ιδιοκτησίας τους μορφότυπους από τους οποίους προκύπτει η τήρηση της υποχρέωσης της παρ. 1.

Άρθρο 11

Δημόσια εκτέλεση ελληνόφωνων τραγουδιών και ορχηστρικής μουσικής απόδοσης ελληνόφωνων τραγουδιών στα μέσα μαζικής μεταφοράς και στους χώρους αναμονής επιβατών αερολιμένων και λιμένων

1. Στους κοινόχρηστους χώρους των μέσων μαζικής μεταφοράς και στους χώρους αναμονής επιβατών αερολιμένων και λιμένων και εφόσον εκτελείται δημόσια μουσική, το ελάχιστο ποσοστό μετάδοσης ελληνόφωνων τραγουδιών ή ορχηστρικής μουσικής απόδοσης ελληνόφωνων τραγουδιών δεν μπορεί να είναι κατώτερο του σαράντα πέντε τοις εκατό (45%) του συνόλου των εκτελούμενων μουσικών έργων.

2. Οι έχοντες την εκμετάλλευση των χώρων της παρ. 1 υποβάλλουν, εντός του πρώτου δεκαπενθημέρου κάθε ημερολογιακού εξαμήνου, στον Οργανισμό Πνευματικής Ιδιοκτησίας τους μορφότυπους από τους οποίους προκύπτει η τήρηση της υποχρέωσης της παρ. 1.