H φυγή προς τα εμπρός

Του Αντώνη Κεφαλά

Η δεκαετία που πέρασε δεν μας θωράκισε. Μας έκανε πιο ευάλωτους από ποτέ. Η οικονομία στέκει σε σαθρά θεμέλια – τα ίδια ακριβώς που την οδήγησαν στην κρίση των μνημονίων. Το ασφαλιστικό παραμένει ο γόρδιος δεσμός του πολιτικού μας συστήματος και νάρκη στο αναπτυξιακό μας μέλλον.

Στον κοινωνικό διάλογο ο καθένας τυφλά αρπάζεται από τα δικά του κεκτημένα. Παραμένουμε μία κοινωνία που προτιμά να στρουθοκαμηλίζει μπροστά στην αδήριτη ανάγκη του εκσυγχρονισμού της δημόσιας διοίκησης, των θεσμών, της παιδείας, της υγείας, του ίδιου του πολιτικού κόσμου—που αρνείται να αποκρατικοποιηθεί.

Μας χαρακτηρίζει, τελικά, η φοβική εσωστρέφεια, οι αμετακίνητες ιδεοληψίες, το περιχαράκωμα των ιδεών. Τα αδιέξοδα συσσωρεύονται –κι ας μην πέφτουμε στην παγίδα της αυταρέσκειας επειδή δανειζόμαστε φτηνά. Φτηνά δανειζόμασταν και το 2007! Η εθελοτυφλία είναι μία άκρως επικίνδυνη πολυτέλεια.

Κάποια στιγμή, η κάθε κυβέρνηση έρχεται αντιμέτωπη με μία βαθιά κρίση. Από την αντίδραση της καθορίζεται το μέλλον της – το μέλλον του τόπου. Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι της Margaret Thatcher στην σύγκρουση της με τους ανθρακωρύχους. Η επικράτηση της απέναντι στο πιο ισχυρό συνδικάτο του Η.Β. της επίτρεψε στην συνέχεια να καθορίσει την ατζέντα των μεταρρυθμίσεων.

Στην Ελλάδα το πιο χαρακτηριστικό, ίσως, παράδειγμα είναι της κυβέρνησης Σημίτη. Η αντίδραση της στα Ίμια καθόρισε την εξωτερική πολιτική που μας έφερε στο σημερινό αδιέξοδο με την Τουρκία. Και η αντίδραση της στην πρόταση Γιαννίτση την καθόρισε ως μία κυβέρνηση της ικανής διαχείρισης (με την βοήθεια ενός ευνοϊκού παγκόσμιου περιβάλλοντος) αλλά όχι των ανατρεπτικών αλλαγών που είχε ανάγκη ο τόπος.

Η κυβέρνηση Μητσοτάκη βρίσκεται μπροστά σε μία τέτοια καθοριστική για το μέλλον κρίση. Το μεταναστευτικό κινδυνεύει να εξελιχθεί – αν δεν έχει ήδη εξελιχθεί—στο νέο γόρδιο δεσμό για τη Ν.Δ. Δεν υπάρχει αμφιβολία πως από την αρχή το πρόβλημα υποτιμήθηκε –και είναι απορίας άξιο το γιατί;

Αναμφισβήτητα, υπήρξε έλλειψη σχεδιασμού πολιτικής. Οπωσδήποτε σημειώθηκαν παλινωδίες. Είναι γεγονός ότι πολιτικά ανώδυνες και κοινωνικά «δίκαιες» λύσεις δεν υπάρχουν. Η γεωγραφία, εξάλλου, δεν αλλάζει ούτε και ερμηνεύεται ελαστικά.

Η έλλειψη αποφασιστικότητας, όμως, τα πισωγυρίσματα, οι αλλαγές πλεύσης δεν αποτελούν απάντηση, δεν συνθέτουν πολιτική, δεν τιμούν την ίδια την κυβέρνηση.

Σε στιγμές κρίσης, οι επαρκείς ηγεσίες επιλέγουν την φυγή προς τα εμπρός. Δεν συνομιλούν με εκείνους που εμπορεύονται ψευδαισθήσεις και τοκίζουν την λαϊκή οργή. Δεν επιτρέπουν να ευδοκιμούν αυτοί που εκτρέφουν αυταπάτες –γιατί έτσι θεωρούν πως αποκτούν ισχύ και εξουσία.

Η σημερινή κυβέρνηση δεν μπορεί να χαρίσει τον τόπο τους ανεπαρκείς – όπως έγινε το 2015--, δεν μπορεί να τον παραδώσει στους δημαγωγούς – που σήμερα με επικεφαλής τον κ. Μουντζούρη έχουν βρει βήμα—δεν μπορεί να τον εκχωρήσει στους πλιατσικολόγους – που χθες έζησαν στιγμές… δόξης στα ταλαιπωρημένα νησιά.

Ο εκσυγχρονισμός είναι μία δύσβατη ανηφόρα. Η χώρα μας πρέπει να τον περπατήσει έχοντας απέναντι της ένα αβέβαιο παγκόσμιο οικονομικό περιβάλλον, μία ανατρεπόμενη γεωπολιτική ισορροπία και ανερχόμενες ακραίες ιδεολογίες – αριστερές και δεξιές, ουσιαστικά ταυτόσημες.

Η εποχή μας δεν επιτρέπει εφησυχασμό. Ο χρόνος και οι επιλογές μας τείνουν να εξαντληθούν. Στην κυβέρνηση Μητσοτάκη εναπόκειται να μετατρέψει το μεταναστευτικό σε κρίση αποφασιστικότητας, δημιουργίας, αναγέννησης.