Κώστας Σημίτης: Οι πιο σημαντικοί σταθμοί της πορείας του - Η ένταξη της Ελλάδας στο ευρώ και τα μεγάλα έργα

Ο Κώστας Σημίτης, ο οποίος απεβίωσε την Κυριακή, 5 Ιανουαρίου 2025, υπήρξε μία από τις σημαντικότερες πολιτικές προσωπικότητες της σύγχρονης Ελλάδας.

Η πρωθυπουργική θητεία του, από το 1996 έως το 2004, χαρακτηρίστηκε από σημαντικές τομές και αλλαγές που αποτυπώθηκαν στον όρο «εκσυγχρονισμός».

Μεταξύ των κορυφαίων επιτευγμάτων του ήταν η ένταξη της Ελλάδας στην Οικονομική και Νομισματική Ένωση (ΟΝΕ), τα μεγάλα έργα υποδομής για την προετοιμασία των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004, καθώς και η ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η πολιτική του είχε ως γνώμονα τον ευρωπαϊσμό και τη σταθερή στόχευση για την αναβάθμιση της χώρας στη διεθνή σκηνή.

Στις 18 Ιανουαρίου 1996, μετά την παραίτηση του Ανδρέα Παπανδρέου λόγω υγείας, ο Σημίτης εξελέγη πρωθυπουργός από την Κοινοβουλευτική Ομάδα του ΠΑΣΟΚ. Το όραμά του για εκσυγχρονισμό και ευρωπαϊκή σύγκλιση καθόρισε την πολιτική του πορεία. Τον Ιούνιο του 1996, εξελέγη πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ και κέρδισε τις εθνικές εκλογές του Σεπτεμβρίου 1996 και του Απριλίου 2000.

Η πρωθυπουργία του  χαρακτηρίστηκε από φιλοευρωπαϊκή πολιτική και δημοσιονομική πειθαρχία. Μεταξύ των σημαντικότερων επιτευγμάτων του ήταν η ένταξη της Ελλάδας στην Οικονομική και Νομισματική Ένωση (ΟΝΕ) το 2001, η οποία ενίσχυσε την οικονομική σταθερότητα και τη θέση της χώρας στην Ευρώπη. Παράλληλα, η κυβέρνησή του προώθησε ιδιωτικοποιήσεις και μεγάλες επενδύσεις σε υποδομές, όπως η Αττική Οδός, η Εγνατία Οδός και το αεροδρόμιο «Ελευθέριος Βενιζέλος».

Ωστόσο, η πολιτική λιτότητας που εφαρμόστηκε για την επίτευξη των κριτηρίων του Μάαστριχτ προκάλεσε κοινωνικές αντιδράσεις. Παρά τις προκλήσεις, ο Σημίτης υπερασπίστηκε την ανάγκη για διαρθρωτικές αλλαγές, θεωρώντας τις απαραίτητες για τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα της οικονομίας.

Οι σπουδές και η Δάφνη Σημίτη

Ο Κώστας Σημίτης σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο του Μάρμπουργκ της Δυτικής Γερμανίας και οικονομικά στο London School of Economics and Political Science. Ξεκίνησε την ακαδημαϊκή του σταδιοδρομία ως διδάκτωρ της Νομικής στο Πανεπιστήμιο του Μάρμπουργκ το 1959. Δίδαξε ως υφηγητής στο Πανεπιστήμιο της Κωνσταντίας το 1971 και συνέχισε ως τακτικός καθηγητής του Εμπορικού και Αστικού Δικαίου στο Πανεπιστήμιο του Γκίσεν από το 1971 έως το 1975. Το 1977 εξελέγη τακτικός καθηγητής στην Πάντειο Σχολή (το σημερινό Πάντειο Πανεπιστήμιο). Μιλάει αγγλικά, γαλλικά και γερμανικά.

Ήταν παντρεμένος με τη Δάφνη Σημίτη, το γένος Αρκαδίου, την οποία γνώρισε την περίοδο που και οι δύο σπούδαζαν στο London School of Economics. Η σύζυγός του κατάγεται, από την πλευρά της μητέρας της, από παλιά οικογένεια της Άρτας ενώ είναι εγγονή του Ευάγγελου Γαρουφαλιά, δημάρχου Άρτας και βουλευτή, καθώς και ανιψιά του Πέτρου Γαρουφαλιά, βουλευτή και υπουργού.

Απέκτησαν μαζί δύο κόρες, τη Φιόνα και τη Μαριλένα.

Διετέλεσε πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ από τις 30 Ιουνίου 1996 ως τις 8 Φεβρουαρίου 2004 και πρωθυπουργός από τις 18 Ιανουαρίου 1996 ως τις 10 Μαρτίου 2004.

Μετά την πτώση της Χούντας το 1974, υπήρξε από τους ιδρυτές του ΠΑΣΟΚ και ανέλαβε αρκετές υπουργικές θέσεις, όταν το κόμμα του ανέλαβε την εξουσία.

Διάδοχος του Ανδρέα Παπανδρέου

Στις 18 Ιανουαρίου του 1996 διαδέχτηκε τον Ανδρέα Παπανδρέου στην πρωθυπουργία μετά από ψηφοφορία της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του ΠΑ.ΣΟ.Κ. εκπροσωπώντας τον «εκσυγχρονιστικό» πόλο εξουσίας με κύριο στόχο την οικονομική μεταρρύθμιση της ελληνικής οικονομίας και την κοινωνική σύγκλιση της ελληνικής κοινωνίας με την «ισχυρή» Ευρώπη.

Στις 30 Ιουνίου 1996, λίγες μέρες μετά τον θάνατο του Ανδρέα Παπανδρέου, ο Κώστας Σημίτης εξελέγη πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ στο επεισοδιακό 4ο Συνέδριο του κόμματος, όταν κέρδισε τον Άκη Τσοχατζόπουλο.

Επανεξελέγη πρωθυπουργός μετά τη νίκη του στις εκλογές του Σεπτεμβρίου 1996 και του Απριλίου 2000.

Ως πρωθυπουργός προώθησε μία μετριοπαθή εξωτερική πολιτική ταυτόχρονα με τη σταδιακή ιδιωτικοποίηση του μεγάλου ελληνικού δημόσιου τομέα, στοχεύοντας σε μία οικονομική σταθερότητα σύμφωνα με τις πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Ως πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ αποριζοσπαστικοποίησε τον λόγο του κόμματος προκρίνοντας την πορεία της χώρας προς την ευρωπαϊκή ενοποίηση στο πλαίσιο της παγκοσμιοποίησης[6]. Η δεύτερη θητεία του συνοδεύτηκε από την εφαρμογή μέτρων λιτότητας, με στόχο τη μείωση του πληθωρισμού και του εθνικού χρέους, καθώς και από προσπάθειες επίλυσης των ελληνοτουρκικών διαφορών για το Κυπριακό πρόβλημα στον τομέα της εξωτερικής πολιτικής.

Μεταξύ των σημαντικότερων επιτυχιών της θεωρείται η ένταξη της Ελλάδας στην Οικονομική και Νομισματική Ένωση το 2001.

Η ένταξη στο ευρώ

Στις 19 Ιουνίου 2000 στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Σάντα Μαρία ντα Φέιρα, αποφασίστηκε η υιοθέτηση του ευρωπαϊκού νομίσματος Ευρώ από την Ελλάδα.

Ο Κώστας Σημίτης, στη δεύτερη περίοδο της πρωθυπουργίας του (2000-2003), ήταν και τα πρώτα χρόνια της Ελλάδας στο ευρώ. Την 1η Ιανουαρίου 2002 τα τραπεζογραμμάτια και τα κέρματα ευρώ τέθηκαν σε κυκλοφορία ταυτόχρονα με τις υπόλοιπες 11 χώρες.

Τα οφέλη από την ένταξη στο ευρώ έγιναν αισθητά τα πρώτα αυτά χρόνια. Επίσης, σημαντικό ρόλο έπαιξαν οι επενδύσεις για την προετοιμασία των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004 στην Αθήνα. Η ένταξη στο ευρώ έφερε μαζί με το νέο νόμισμα αυξημένη αξιοπιστία αλλά και σημαντικούς περιορισμούς στη μακροοικονομική πολιτική της χώρας. Η νομισματική πολιτική είναι πλέον αποκλειστική ευθύνη της ΕΚΤ. Η δημοσιονομική πολιτική όφειλε να τηρεί της δεσμεύσεις του Συμφώνου Σταθερότητας για χαμηλά δημοσιονομικά ελλείμματα και μειούμενο δημόσιο χρέος.

Τα έργα που παραδόθηκαν επί των ημερών του

Σε μια περίοδο που η Ελλάδα προετοιμαζόταν για τους Ολυμπιακούς Αγώνες, τεράστια έργα, όπως το μετρό της Αθήνας, το τραμ, το νέο αεροδρόμιο «Ελευθέριος Βενιζέλος», η Αττική Οδός, η Γέφυρα Ρίου-Αντιρρίου, η Εγνατία Οδός και το Ολυμπιακό κέντρο του Αγίου Κοσμά, παραδόθηκαν επί των ημερών του. 

Παρά την έντονη κριτική που είχε δεχτεί για την τήρηση των χρονοδιαγραμμάτων (ειδικά στην περίπτωση της Εγνατίας οδού) τα έργα ολοκληρώθηκαν και άλλαξαν την εικόνα της χώρας, ειδικά στις μεταφορές, ριζικά. 

Η Αττική ειδικά άλλαξε εντελώς όψη επί των ημερών του Κ. Σημίτη.

Στις 29 Ιανουαρίου του 2000 εγκαινιάστηκαν οι πρώτες γραμμές του Μετρό (Σεπόλια - Σύνταγμα στη γραμμή 2 και Σύνταγμα - Εθνική Αμυνα στη γραμμή 3).

Τον Μάρτιο του 2001, εγκαινίασε το αεροδρόμιο των Σπατών, αντικαθιστώντας αυτό του Ελληνικού έπειτα από 60 χρόνια, ενώ την ίδια στιγμή άνοιξε το πρώτο τμήμα της Αττικής οδού, ένα έργο που άλλαξε ριζικά το κυκλοφοριακό στην Αθήνα. 

Το 2004, λίγο πριν τους Ολυμπιακούς Αγώνες, τέθηκε σε λειτουργεία η γέφυρα του Ρίου- Αντιρρίου, η μεγαλύτερη καλωδιακή γέφυρα το κόσμου εκείνη την περίοδο.

Κρίση στα Ίμια

Πρόκειται για τη δυσκολότερη στιγμή της πρωθυπουργίας του Κώστα Σημίτη.

Μετά από δύο κρίσιμες ημέρες για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις και μετά τη συνομιλία του με τον τότε πρόεδρο των ΗΠΑ, Μπιλ Κλίντον, ο πρωθυπουργός την Τετάρτη 31 Δεκεμβρίου 1996 ενημέρωσε τη Βουλή και ευχαρίστησε τους Αμερικανούς για τη συμβολή τους, προκαλώντας θύελλα αντιδράσεων ακόμα και από ένα κομμάτι του ΠΑΣΟΚ.

Τέλος θητείας και αποχώρηση από την πολιτική

Ο Σημίτης ανακοίνωσε την αποχώρησή του από την ηγεσία του ΠΑΣΟΚ τον Ιανουάριο του 2004, παραδίδοντας τη θέση στον Γιώργο Παπανδρέου. Παρέμεινε ενεργός στη δημόσια ζωή, συγγράφοντας βιβλία και αρθρογραφώντας για την πολιτική και την οικονομία. Το 2008, η αποπομπή του από την κοινοβουλευτική ομάδα λόγω διαφωνιών για τη Συνθήκη της Λισσαβώνας σηματοδότησε το τέλος της άμεσης πολιτικής του παρουσίας.

Ακολουθήστε το Lykavitos.gr στο Google News
και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις